Oude illustraties processie

Geschiedenis

van het dorp

Geschiedenis van het dorp

Het dorp Banholt (Banneth, te Bannet) is gelegen aan de verbindingsweg van Mheer over Reijmerstok naar Gulpen, bij het trefpunt van de naar het noorden lopende Dalestraat.

Het merendeel van de bebouwing van Banholt was in eerste instantie gelegen aan de Dalestraat en in het verlengde daarvan in zuidoostelijke richting (richting gehucht Terhorst). Pas in de 18e eeuw is ook de bebouwing langs de Mheerderweg tot ontwikkeling gekomen.

Het centrum van het dorp is nog steeds het driehoekig plein (den Schapendries/de Pley) aan het einde van de Dalestraat. In 1874 werd hier begonnen met de bouw van een eigen kerk.

Opmerkelijk is de grote breedte van de Dalestraat en ook van wegen als Bredeweg en het Loverixplein. Oorspronkelijk liepen deze onverharde, brede wegen langs de huizen.

Vorming Banholt

Na bestrating van de openbare weg in de 19e eeuw, waarbij logischerwijze niet de gehele breedte werd bestraat, ontstonden voortuinen en deed beplanting zijn intrede in het straatbeeld.
Tot 1874 vormde Banholt één parochie met Mheer. In dat jaar werd de bouw van een nieuwe kerk in Mheer noodzakelijk. Op voorspraak van de toenmalige kasteelheer werd de nieuwbouw op dezelfde plaats bij het kasteel van Mheer gesitueerd en niet – zoals door de inwoners van Banholt bepleit – halverwege Banholt en Mheer. Uit protest werd toen door de inwoners in Banholt tussen 1874 en 1876 zelf een kerkje gebouwd. Dit leidde tot een kerkstrijd, die uitliep in het “Banholter Schisma”.

Wat waren de gevolgen?

Banholt bleef tot 1881 van officiële geestelijke bediening verstoken. Men maakte toen gebruik van de diensten van een geestelijke uit de oud-katholieke kerk ter vervanging van de door de bisschop van Roermond aangestelde priester.

In 1881 werd de kwestie door de inzet van de geestelijke uit Banholt bijgelegd en werd Banholt een zelfstandig rectoraat onder de parochie Mheer. In 1922 werd de karakteristieke bakstenen toren voor het kerkje geplaatst.

Over Banholt

Van oorsprong is Banholt een puur agrarische nederzetting. Het merendeel van de boerderijgebouwen stamt echter uit de 19e eeuw. Oudere bebouwing is in deze periode veelal vervangen. Daarnaast is in deze periode een aantal nieuwe boerderijen gebouwd, wat erop wijst, dat Banholt destijds een periode van belangrijke economische groei heeft doorgemaakt. De nu nog aanwezige boerderijbebouwing uit deze periode is gelegen aan de Bergstraat, Bredeweg, Dalestraat, Loverixplein en Mheerderweg.
Een bijzondere gebeurtenis op de ´jaarkalender´ van Banholt is het binnenhalen en plaatsen van de St. Gerlachusden. In 2005 was het de 125ste keer. Op de zaterdag voor Pinksteren wordt de den door de Jonkheid van Banholt vanuit Epen naar Banholt gehaald. In een fraaie stoet met vele versierde paarden.

Een moeizame tocht want de den is zwaar en lang. Via Slenaken, Noorbeek en Mheer wordt de den rond half acht ´s avonds in Banholt verwacht. Kamerschoten attenderen de inwoners op dit feit. Zodra de den in Banholt is gearriveerd zit het werk er voor de leden van de Jonkheid op en zijn het de getrouwde mannen van Banholt en Terhorst, die ervoor zorgen dat de den kaarsrecht naast de toren van de parochiekerk komt te staan.
Een dorpje om lief te hebben; een dorp dat zich uitstekend leent als beginpunt van een ontdekkingstocht door het Heuvelland.

Het dorpje

Banholt is een hechte gemeenschap met vele verenigingen. De natuurgetrouwe nabootsing van de Lourdesgrot naast de parochiekerk en de parochiekerk van de H. Gerlachus met haar unieke wandschilderingen zijn een bezoekje vast en zeker waard.

Wie zich op het kleine pleintje voor de kerk bevindt, waant zich enkele eeuwen terug in de tijd. Hier heeft men een prachtige doorkijk naar de oude kern van dit dorp die niet of nauwelijks verstoord wordt door nieuwe moderne gebouwen.

drukte op het plein

Een dorpje om lief te hebben; een dorp dat zich uitstekend leent als beginpunt van een ontdekkingstocht door het Heuvelland.